Dublin
| Dublin | |
|---|---|
 | |
| Arması | |
 | |
| Bayrağı | |
 | |
| Bilgiler | |
| Özgün dilde adı: | Baile Átha Cliath |
| Sloganı: | Obedientia Civium Urbis Felicitas |
| Bulunduğu Bölge: | Leinster |
| Yüzölçümü: | 114.99 (km²) |
| Nüfus: (2006) | 505.739 |
| Posta kodu: | D1-24/D6W |
| Telefon kodu: | 01/ +353 1 |
| İnternet sitesi: | www.dublincity.ie |
| Koordinatları: | 53°20′34″K, 6°15′58″B |
Dublin (Galce: Baile Átha Cliath, Áth Cliath ya da Dubh Linn diye de bilinir), İrlanda’nın başkenti ve aynı zamanda en büyük şehridir. Ülkenin doğu kıyısının ortasında, Liffey nehrinin ağzında yer almaktadır. Viking yerleşimlerinin merkezi olarak kurulan şehir, Orta Çağ’dan beri İrlanda’nın başkentidir.
Dublin şehri dendiği zaman aslında Dublin konseyine bağlı bölge kastedilse de, halk arasında Dublin’den çevre bölgelerden bazılarını, (Dun Laoghaire, Fingal ve Güney Dublin gibi), kapsayacak şekilde de bahsedilmektedir. Bu bölgeye bazen Dublin metropolü ya da Dublin kenti de denmektedir.
2006 sayımında Dublin konseyine bağlı bölgenin nüfusu 505,739 ve Dublin ilinin nüfusu 1,186,159’du.
Dublin’li birine bazen kısaca Dub ya da daha kabaca Jackeen denmektedir.
BBC’nin 2003 yılında, Avrupa genelinde 112 kent ve kırsal kesimden, 11.200 kişiye uyguladığı bir ankette, Dublin Avrupa’nın yaşanacak en iyi başkenti ve İrlanda Avrupa’nın en mutlu ülkesi seçilmiştir.[1]
Dublin, yılda dört milyonun üzerinde ziyaretçisiyle, Paris ve Londra’dan sonra Avrupa’da en çok ziyaret edilen başkenttir. [2] [3]
Konu başlıkları[gizle] |
Şehrin İsminin Tarihi [değiştir]
Dublin ismi, Galce Dubh Linn’in İrlanda İngilizcesi’ndeki halidir. Galcede “siyah havuz” anlamına gelmektedir. Tarihsel olarak, geleneksel Galce yazımında bh’deki b’nin üzerinde bir nokta bulunmaktadır, Duḃ Linn ya da Duḃlinn, şeklinde. Fransızca konuşan Anglo-Norman’lar noktayı kaldırmışlar ve ismi Develyn ya da Dublin olarak yazmışlardır.
Bazı kaynaklarda Dublin isminin İskandinavya kökenli olduğuna dair de düşünceler bulunmaktadır; örneğin, İzlandaca, djúp lind, derin göl). Yine de Dubh Linn ismi Viking’lerin İrlanda’ya gelmelerinden öncesine dayanır ve Eski Nors dilinde ve modern İzlandaca’da kısaca Dubh Linn kelimelerinin Eski Nors diliymiş gibi yazılmasıdır, yani Dyflinn (okunuşu "Düv-linn" şeklindedir, 'y' harfi Norveççe, İsveççe, Eski Nors gibi dillerde, ‘ü’ olarak okunurken İzlandaca'da yazılış aynı kalmış olsa da okunuşu /i/ sesini almıştır).
Modern İrlanda dilinde şehrin yaygın ismi Baile Átha Cliathtır. Bu isim, Türkçe’ye yaklaşık olarak “Sazlık engellerinin sığ olduğu yerdeki yerleşim” şeklinde çevirilebilir ve 988 yılında Ulu Kral II. Mael Sechnaill tarafından kurulan, Dubh Linn kasabası ve Siyah Göl ile birleşen yerleşimi kastetmektedir.
Şehrin Tarihi [değiştir]
Yunanlı astronom ve kartograf Ptolemy’nin yazıları Dublin ile ilgili en eski kaynaklardandır. M.S. 140 civarında Eblana Civitas adlı bir yerleşim yerinden bahsetmektedir. 'Dubh Linn'in yerleşim yeri olarak tarihi M.Ö. 1. yüzyıla kadar gitmektedir. Sonraları burada bir manastır inşaa edilmiştir. Ama kasaba olarak 841 yılında Norse’lar tarafından kurulmuştur.[1] 'Baile Átha Cliath' ya da kısaca 'Áth Cliath' 988 yılında kuruldu ve bir süre sonra bu iki kasaba birleşti.
Bugünkü şehir birinin İngilizceleştirilmiş ismini, diğerinin de özgün Galce ismini almıştır. Normanların İrlanda’yı işgalinden sonra Dublin başkent oldu ve iktidar, bağımsızlıklarına dek Dublin kalesinde toplandı. 14. yüzyıldan 16. yüzyılın sonlarına kadar Dublin ve çevresi (Pale, yani sınır, mıntıka olarak bilinir), İrlanda’nın hükümet kontrolündeki en büyük alanını oluşturmaktaydı.
17. yüzyıldan itibaren, Geniş Caddeler Komisyonu’nun da desteğiyle, şehir hızla büyüdü. Kralları I. ve IV. George’lar arasındaki dönemde (yani Georgian dönemi), bir süre Londra’dan sonra Britanya İmparatorluğu’nun ikinci şehri konumundaydı. Dublin’in en ilgi çekici mimarisinin büyük bir bölümü bu dönemden kalmadır.
19. yüzyıl sonları ve 20. yüzyıl başlarında, Cumhuriyetçi devrimcilerin Birleşik Krallıka karşı başlattıkları ayaklanmalar, 24 Nisan 1916'daki Postane Baskını ile harekat boyutuna ulaştı, ama 24-30 Nisan arasında süren Paskalya Ayaklanması, devrimcilerin teslim olmasıyla son buldu. Bu süreçte ön plana çıkan Michael Collins ayaklanmalar süresince kullandığı taktiklerle şehir içi gerilla savaşının ilk örneklerini sergiledi. Bu ayaklanmalar başkenti istikrarsız bir sürece soktu. İngiliz-İrlanda savaşı ile İrlanda iç savaşı kenti yıkıma uğrattı. Şehrin en güzel binaları bu savaşlar sırasında yıkıldı. İrlanda Bağımsız Eyaleti binaların çoğunu yeniden inşaa etti. Parlamentoyu Leinster Sarayı’na taşıdı ama yeniden düzenlemek gibi büyük bir işe kalkışmadı.
Acil durum diye adlandırılan, II. Dünya Savaşı’ndan sonra, Dublin zaman-dışı bir başkent olarak kaldı: modernleşme yavaş gerçekleşiyordu ama sonunda 1960’larda değişim hızlanmaya başladı. Son yıllarda, yerleşim, ulaşım ve iş alanında yapılan özel ve devlet girişimleriyle, Dublin’in alt yapısı oldukça değişti. Bazı ünlü sokak köşeleri hala gelişim ve değişimden önce orada bulunan bar veya dükkanın ismiyle anılmaktadır.
12. yüzyılda başlayan İngiliz kontrolünden itibaren şehir İrlanda adasının başkentliğini yapmıştır. Bağlı olduğu hükümetler şunlardır:
- İrlanda Lordluğu (1171-1541)
- İrlanda Krallığı (1541-1800)
- Birleşik Krallığın bir parçası olarak İrlanda (1801-1922)
- İrlanda Cumhuriyeti (1919-1922)[4]
1922’de İrlanda’nın bölünmesinden itibaren, İrlanda Bağımsız Eyaleti’nin başkenti olmaya devam etti (1922-1937) ve şu anda İrlanda Cumhuriyeti’nin başkentidir. (Bu hükümetlerin çoğu İngiliz hükümetiyle aynı zamanda ve genellikle rekabet içinde var olmuşlardır.)
Ayrıca Bakınız [değiştir]
İklim [değiştir]
Dublin denize konumundan dolayı ılıman bir iklime sahiptir. Kışları yumuşak, yazları serin geçer ve aşırı soğuk ya da sıcak yaşamaz. Genelde düşünülenin aksine Dublin, batı İrlanda gibi, yoğun yağış almamaktadır. Batı İrlanda’nın yağış oranı genelde başkentin iki katıdır. Londra ile karşılaştırıldığında ortalamada Dublin’de daha az yağışlı gün görülür. Ocak ayındaki ortalama en yüksek sıcaklığı 8°C (46°F), Temmuz ayında ise 20°C (68°F)’dir. Ortalama en güneşli ayları, günde altı saate kadar uzanan, Mayıs ve Haziran’dır ama günler yine de daha uzun geçer. Ortalamada en yağışlı ayları ise, 74mm (2.9 inç) ile, Aralık ve Ağustos’tur. En kuru ay, 45 mm (1.7 inç) ile, Nisan’dır. Yıllık toplam ortalama yağış oranı (bütün yağış türleri dahil) 762 mm (29.5 inç)’tir ve Sidney, New York kenti ve Dallas’tan bile daha azdır. Dublin, yüksek enlemi nedeniyle, uzun yaz günlerine (yaklaşık 19 saat gün ışığı) ve kısa kış günlerine (dokuz saate kadar düşebilmektedir) sahiptir. İrlanda’nın geri kalanında da olduğu gibi, hortum, kasırga, deprem ve tsunami benzeri, doğal afetler açısından oldukça korunaklıdır.
Atlantik fırtına sistemlerinden gelen güçlü rüzgarlar, İrlanda’nın diğer bölgelerindeki kadar olmasa da, Dublin’i etkileyebilmektedir. Şiddetli rüzgarlara daha çok kış ortası rastlanmaktadır ama özellikle, Ekim ve Şubat ayları dahil olmak üzere, her an oluşabilirler. Son dönemlerin en kuvvetli fırtınası 24 Aralık 1997’de, Casement Aerodrome’da, 151 km/s (94 mil/s) olarak kaydedilmiştir.
Dublin’i çevredeki bölgelerden birkaç derece daha sıcak yapan bir mikroiklimi vardır. Ayrıca şehrin merkeziyle eteklerinde ufak bir ısı farkı da bulunmaktadır. Şehrin merkezi daha yoğun yapılanmış olduğu için biraz daha sıcaktır. Yine şehrin merkezi[5] ile 12 kilometre kuzeyindeki havaalanı[6] arasında da ısı farkı bulunmaktadır.
Ilıman bir iklime sahip olan şehrin kayda geçen en düşük sıcaklığı -12°C (10.4°F), en yüksek sıcaklığı ise 31°C (88°F)’dir. Kışın sık görülen yağış şekli yağmurdur. Kasım ve Nisan ayları arasında kar yağışı da görülse de karın yerde kalma süresi çok kısadır (ortalama, sadece 4-5 gün kadar). Dolu kardan daha sık görülmektedir ve özellikle kış ve bahar aylarında rastlanır. Genelde yaz aylarına denk gelen gök gürültüsü ve yıldırım da oldukça nadir görülür. Tipik olarak en soğuk aylar Aralık, Ocak ve Şubat’tır, ama son yıllarda yaz sıcaklıkları ortalamanın üstünde bir çizgi seyretmektedir, ör. Temmuz 2006’da 31°C (88°F) olan sıcaklık, en yüksek ortalamanın 11°C üstündedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder